Kuip debat: mijn punten

Bij mijn voorbereiding op het Kuip debat van 18 juni in Arminius in Rotterdam, heb ik mij flink ingelezen en daarbij vielen mij de nodige punten op. Hieronder dat wat mij het meeste opviel (niet alles want dan was deze post nog langer geworden):

• De gemeente koopt de grond waarop het nieuwe stadion (HNS) wordt gebouwd voor € 35 miljoen en verhuurt dat terug aan het stadion voor een jaarlijkse canon van 4 %. Dit lijkt sterk op de constructie die Eindhoven en PSV een paar jaar terug toepasten en die nu zo onder Europees vuur ligt. In Eindhoven werd de grondwaarde hoger ingeschat, en dat is een van de onderdelen waar kritiek op was. Daarnaast was de klacht dat de rente die PSV betaalt niet marktconform is. Opvallend is dat de rente die PSV betaalt toch een procent hoger ligt dan wat nu het voorstel is voor HNS. Ik ben benieuwd hoe dit te rijmen is met Europese Staatssteunregels.
• Uit de brief van de UEFA over HNS blijkt dat HNS de beste manier is om aan de eisen van de UEFA te voldoen. Blijft natuurlijk de vraag hoeveel je wilt investeren om eens in de paar jaar kans te maken op een UEFA wedstrijd.
• Uit de second opinions bleek dat HNS waarschijnlijk €40 miljoen duurder wordt. Daar staat niet in hoe dat gefinancierd wordt (hoeft ook niet in een second opinion). Maar als dat uit de begroting gehaald kan worden, dan is de vraag hoe de gemeente gaat aantonen dat de steun (€160 miljoen garantstelling en €35 miljoen grondaankoop) het minimaal noodzakelijke is, om niet in de problemen te komen met de Staatsteunregels. En anders is de vraag hoe ze dit gat in de financiering gaan oplossen. 
• De risicovergoeding op het eerste deel van de garantstelling van €110 miljoen euro is 1,6% en op de tweede garantstelling is de risico-opslag 2,6%. (de rente is 3,9 en 3,4%). Alles bij elkaar zijn dat zeer bescheiden rentepercentages (is dit marktconform?) en ik geloof niet dat het risico van investeren in een voetbalstadion zo klein is. 
• Ik kreeg de vraag / opmerking dat de garantstelling is nodig omdat banken geen lange termijn leningen verstrekken en erg terughoudend zijn met risico’s. Volgens mij valt dat mee, er zijn immers genoeg beleggers met een lange termijn horizon (bijvoorbeeld pensioenfondsen) en banken zijn ook niet vies van risico. Waar al deze partijen moeite me hebben is een laag rendement. En kennelijk is hun inschatting van HNS ‘hoog risico, laag rendement’ dus niet doen. Dat is een stevige waarschuwing voor de gemeente.
• Betekent dat dat de gemeente niet moet investeren in HNS? Nee want er kunnen andere baten zijn, zoals maatschappelijk ontwikkeling, die zitten niet in de berekening van HNS en zijn voor de bank niet van belang (geen opbrengst voor hun). De vraag dan is natuurlijk wat krijgt de gemeente precies voor hun steun. Dat was mij na lezing van wat er op 17 juni openbaar was niet duidelijk. Het boek van Feyenoord over HNS geeft mooie vergezichten over dat HNS en de sportcampus bijdragen aan een actieve levensstijl, sportcultuur, leren en een kwaliteitssprong op Zuid. Volgens mij vereisen deze doelen extra investeringen die nu niet zijn opgenomen voordat de effecten worden bereikt en is niet duidelijk waardoor deze effecten precies worden veroorzaakt. Kortom, wat het kost en wat het oplevert is onduidelijk. En kunnen die maatschappelijke doelen niet op een andere, goedkopere manier bereikt worden? Een CPB boordeling op basis van de stukken die ik kon zien zou zeker negatief uitpakken. 
• Alle stukken zijn lastig lees en vergelijkbaar. Het is niet duidelijk hoe de gerenoveerde kuip scoort tov een goed beheerde kuip (wat neem je als alternatief mee), en ten opzichte van HNS. Het CPB zou het er lastig mee hebben. Kan de gemeente het dan wel?
• Ik probeerde in de voorbereiding snel een vergelijking met AJAX en de Arena te maken. Maar de financierings- en eigendomsconstructie in Rotterdam is zo anders dat dat een twee die niet te doen bleek. 
• Ik kan er niet uit opmaken of Feyenoord nu een gunstige deal sluit of dat dat eigenlijk tegenvalt. 
• Ik blijf de constructie met VolkerWessels (en de andere founding partners) als eigenaar / opdrachtgever en opdrachtnemer een bijzondere vinden. Zoals Tjalle van der Burg eerder al schreef dat geeft een grote kans op een niet scherpe prijs voor het bouwen van HNS. 
• De garantie is ongeveer €2500 per Feyenoord supporter. De gemeente Rotterdam moet dit opbrengen terwijl flink wat Feyenoord supporters buiten de gemeente Rotterdam wonen. 
• En toch, ik weet uit de literatuur over investeringen in stadions dat nieuwe stadions vaak meer bezoekers aantrekken en meer geld opleveren en dat dat dus aantrekkelijk kan zijn. Op basis van de nu openbare stukken is niet te zeggen dat dat zo is dus lijkt nu akkoord geven voor de investering / garantie mij erg riskant.